The following text is not a historical study. It is a retelling of the witness’s life story based on the memories recorded in the interview. The story was processed by external collaborators of the Memory of Nations. In some cases, the short biography draws on documents made available by the Security Forces Archives, State District Archives, National Archives, or other institutions. These are used merely to complement the witness’s testimony. The referenced pages of such files are saved in the Documents section.

If you have objections or additions to the text, please contact the chief editor of the Memory of Nations. (michal.smid@ustrcr.cz)

Danuta Śmiałowska (* 1923)

Dla mnie to była kraina najpiękniejsza

  • Urodziła się 7 maja 1923 w Wilnie

  • Przez 6 lat pobierała nauki w domu

  • Po wybuchu wojny uczęszczała na tajne komplety

  • W 1945 roku, wraz z narzeczonym rozpoczęła starania o wyjazd do Polski

  • Po wojnie pracowała w teatrach w Krakowie, Łodzi i Warszawie

Urodziła się 7 maja1923 w Wilnie (II RP). Matka Danuty Śmiałowskiej, z domu Dydzińska, pochodziła z Kresów, urodziła się w Klonówce Michilowskiej. Ojciec – Andrzej, z zawodu był farmaceutą. Kiedy Danuta Śmiałowska przyszła na świat rodzice zamieszkiwali w Wilnie. Tam ojciec kończył studia farmaceutyczne i podjął praktykę w zakładzie botanicznym. Oboje rodzice w młodości należeli do legionów. Ojciec był komendantem POW, matka pielęgniarką. Także w legionach się poznali i wzięli ślub. W domu Dydzińskich panował kult marszałka Piłsudskiego. Danuta Śmiałowska nie miała rodzeństwa. Kiedy ojciec postanowił założyć własną aptekę w Brasławiu, cała rodzina przeniosła się tam w 1929 roku. W Brasławiu rodzina zamieszkiwała przez 10 lat, aż do 17 września 1939 roku. Głównym źródłem utrzymania była apteka ojca. Danuta Śmiałowska nie uczęszczała do szkoły publicznej. Przez 6 lat pobierała nauki w domu, udzielane przez guwernantkę Elizę Łukasiewiczównę. Po każdym zakończonym roku szkolnym zdawała egzaminy w szkole u sióstr Nazaretanek. Po ukończeniu kursu podstawowego w domu, przez rok mieszkała w internacie u sióstr Nazaretanek i tam uczęszczała do gimnazjum aż do wybuchu wojny. Po pierwszym roku przez krótki okres została przeniesiona do gimnazjum w Brasławiu. Po wybuchu wojny Danuta Śmiałowska uczęszczała na tajne komplety. Naukę ukończyła w 1945 roku, zdając małą maturę w ramach tajnych kompletów. Aż do 1939 roku wszystkie wakacje i wolne dni Danuta Śmiałowska spędzała w gospodarstwie przyjaciół rodziny w Leonpolu, z którym była bardzo związana. W sierpniu 1939 roku ojciec został powołany do Wojska Polskiego. 17 września 1939, w obawie przed Armią Czerwoną rodzina wyjechała do Wilna, gdzie zamieszkała u przyjaciół ojca, rodziny Jundziłłów, przy ulicy Mickiewicza i 3 Maja. Ojciec powrócił na Boże Narodzenie w 1939 roku. W okresie wojny przygotowywał leki dla PCK. Także matka i Danuta Śmiałowska zajmowały się produkcja leków przeciwbólowych które sprzedawały w okolicznych wsiach. Z powodu bombardowań rodzina Danuty Śmiałowskiej kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszkania w Wilnie. W 1944 roku wynajęli dom pod Wilnem. Synem właściciela wynajętego gospodarstwa był  Igor, przyszły mąż Danuty Śmiałowskiej. W 1945 roku, Danuta Śmiałowska wraz z narzeczonym rozpoczęła starania o dokumenty. W kwietniu 1945 roku oboje wyjechali do Białegostoku gdzie wzięli ślub. Mąż Danuty Śmiałowskiej był z zawodu aktorem, dlatego szybko znalazł angaż w teatrze. Danuta Śmiałowska także znalazła zatrudnienie w teatrze jako sufler. Po niedługim okresie mąż dostał zaproszenie do Krakowa od dyrektora Teatru Starego. Oboje zatem przenieśli się do Krakowa, mąż szybko rozpoczął próby i grał w krakowskich teatrach. Danuta Śmiałowska zrobiła kurs kosmetyczny i przez krótki okres czasu dorabiała jako masażystka. Kiedy grupa teatralna męża została przeniesiona do Katowic także Danuta Śmiałowska wyjechała tam z mężem. Przez krótki okres przebywali także w Łodzi, gdzie mąż grał w Teatrze Syrena. Ostatnim miejscem przenosin była Warszawa, gdzie mąż dostał zatrudnienie w Teatrze Narodowym. Zamieszkali na warszawskiej Ochocie. Danuta Śmiałowska urodziła jedyną córkę Joannę. Zaraz po narodzinach dziecka mąż Danuty Śmiałowskiej doświadczył ciężkiego wypadku w teatrze. Do pracy powrócił po ponad rocznej przerwie. W Teatrze Narodowym grał przez 20 lat. W międzyczasie rodzina przeniosła się z Ochoty na Mokotów. Danuta Śmiałowska wraz z mężem do dzisiaj zamieszkuje na warszawskim Mokotowie.

© Všechna práva vycházejí z práv projektu: Oral History Archive - Budapest

  • Witness story in project Oral History Archive - Budapest (Maciej Melon)