The following text is not a historical study. It is a retelling of the witness’s life story based on the memories recorded in the interview. The story was processed by external collaborators of the Memory of Nations. In some cases, the short biography draws on documents made available by the Security Forces Archives, State District Archives, National Archives, or other institutions. These are used merely to complement the witness’s testimony. The referenced pages of such files are saved in the Documents section.

If you have objections or additions to the text, please contact the chief editor of the Memory of Nations. (michal.smid@ustrcr.cz)

Elżbieta Kasprzak (Szoma) (* 1980)

• urodzona 19 stycznia 1980 roku we Wrocławiu

• pochodzi z mieszanej rodziny Polsko – Romskiej, jej dziadek pochodził z Romów Galicyjskich (Bergitka Roma)

• Matka wyrzeka się – brak kontaktu do dziś, śmierć ojca, wychowanie z babcią i dziadkiem.

• Mieszkanie na ul. Komuny Paryskiej

• Przeprowadzka na Brochów w wieku 12 lat, by być bliżej Romskiej rodziny dziadka

• Wychowanie w tradycji polskej i częściowo romskiej

• Znajomość języka romani, ale nie posługuje się nim

• Skończenie podstawówki

• Uczęszczanie do Liceum Ekonomicznego, ukończenie szkoły.

• Rozpoczęcie studium grafiki komputerowej

• Związek z Gracjanem Paczkowskim, Romem

• Zajście w ciąże, Gracjan stawia ultimatum – „szkoła albo ja”

• Związek pobłogosławiony przez rodziców, dziadków, bez ślubu

• Przerwanie szkoły, wyjazd z Gracjanem do Szkocji

• Poród córki Chanel w Glasgow w 2005

• Praca w pizzerii na nocki w Szkocji

• Rozstanie z Gracjanem z powodów różnic w tradycji, wychowaniu

• Dobra relacja z rodzicami Gracjana, pomimo braku zaangażowania ze strony Gracjana

• Bycie samotną matką,

• Zmiana nazwiska z powodu niemożliwości znalezienia pracy.

• Praca zarobkowa w szpitalu jako „gospodarcza” wbrew zasadom romskim

• Kurs wychowawcy kolonijnego

• Praca w integracyjnej świetlicy romskiej

• Praca jako asystentka romska w szkole podstawowej na Brochowie

• Rezygnacja z pracy w szkole po 2 latach

• Praca w świetlicy romskiej na Brochowie

• Praca w restauracji Hanoi jako kelnerka

• Dziś praca w hotelu jako recepcjonistka

• Mieszka na Brochowie z córką, obecnie szuka pracy związanej z dziećmi, bo sprawia jej największą radość. Lubi sport, kibicuje Śląsku Wrocław, chodzi na koncerty rockowe.

Elżbieta Kasprzak z domu Szoma urodziła się 19 stycznia 1980 roku we Wrocławiu. W 1/4 jest Romką. Wychowała się u babci Polki i dziadka Roma pochodzących z Romów Galicyjskich. Ojciec zmarł a matka się jej wyparła, nie mają kontaktu. Wychowana została głównie tradycji polskiej, jednak o romskich zasadach i tradycjach słuchała z zaciekawieniem. Dopiero po przeprowadzce na wrocławski Brochów blisko rodziny romskiego dziadka zaczęła wnikać w tą kulturę. Rozumie język romani jednak sama się nim nie posługuje. Skończyła szkołę podstawową z dobrymi stopniami, następnie ukończyła liceum ekonomiczne. Naukę kontynuowała w studium grafiki komputerowej, jednak ciąża i romski partner zmusiły ją do przerwania szkoły czego żałuje. Przez około rok mieszkała i pracowała w Szkocji razem z Gracjanem i córką Chanel. Para rostała się jednak z powodu różnic w wychowaniu i przestrzeganiu tradycji romskiej. Elżbieta wróciła do Polski na Brochów. Wkrótce potem umarła babcia i Elżbieta została samotną matką. Pracowała w wielu miejscach, najbardziej jednak pokochała pracę z dziećmi jako asystentka romska w szkole podstawowej. Nie czuje się do końca ani Polką ani Romką. O jednych i o drugich mówi „oni”, nie „my”. Żyje blisko z rodziną Gracjana, ale z nim i jego nową rodziną nie utrzymuje bliskich stosunków. Lubi sport i muzykę rockową. Najważniejsza jest dla niej córka. Przestrzega części zasad i tradycji romskich, ale w wychowaniu córki nie jest restrykcyjna. Widzi wiele błędów w postępowaniu Romów m.in. lenistwo, niedocenianie edukacji, działalność przestępcza i nałogi wśród młodzieży, ale ceni ich za życie rodzinne, wzajemną pomoc i szacunek do starszych. Myśli o ponownym związku, ale nie wie czy jest na to gotowa i czy byłoby to dobre dla jej dziecka.

Elżbieta Kasprza, family name Szoma was born on the 19 January 1980 in Wrocław. She is in ¼ a Romany. She was brought up at her Polish grandmother’s and a Romany grandfather’s who came from the Galician Romany. Her father died and her mother renounced her, they have no contact. She was brought up mainly in Polish tradition, however, she had always keen interest in Romany’s principles and traditions. Yet, she went deeper into the culture after her removal to Brochów in Wrocław to get closer to the family of her Romany grandfather. She understands the Romany language but does not use it herself. She finished primary school with good grades and then graduated from an economic secondary school. She continued her education in the community college of computer graphics, however, her pregnancy and her Romany partner forced her to give up school, which she regrets very much. For about a year she was living and working in Scotland along with Gracjan and her daughter Chanel. The couple split up because of the differences in upbringing and following the Romany tradition. Elżbieta returned to Poland to Brochów. Soon afterwards her grandmother died and Elżbieta became a single mother. She was working in many places, however, she liked working as a Romany assistant in primary school with children best. She feel neither Polish nor Romany down deep. She refers to both nations as “they” not “us”. She lives close to Gracjan’s family but she is not in close touch with him or his new family. She likes sport and rock music. Her daughter is the most important person for her. She obeys the principles and the Romany traditions partly, but she is not strict or restrictive in the upbringing of her daughter. She sees many mistakes in the behaviour of the Romany like laziness, underestimation of education, criminal activity and addictions among the young. But she appreciates them for family life values, mutual support and respect to the elderly. She is thinking of another relationship, but she is not sure she is ready for it and whether it would be good for her child