The following text is not a historical study. It is a retelling of the witness’s life story based on the memories recorded in the interview. The story was processed by external collaborators of the Memory of Nations. In some cases, the short biography draws on documents made available by the Security Forces Archives, State District Archives, National Archives, or other institutions. These are used merely to complement the witness’s testimony. The referenced pages of such files are saved in the Documents section.

If you have objections or additions to the text, please contact the chief editor of the Memory of Nations. (michal.smid@ustrcr.cz)

Bożena Paczkowska (Siwak) (* 1962)

• Urodzona 27 lutego 1962 roku we Wrocławiu, woj. Dolnośląskie

• Pochodzi z rodziny Siwak należącej do Bergitka Roma, ma 3 braci i jedną siostrę.

• Rodzice przed wojną mieszkali w okolicy Jasła (rzeszowskie), mieli gospodarstwo rolne

• Zmuszeni do ucieczki, po wojnie rodzice trafiają do Gdańska, potem osiedlają się we Wrocławiu na Brochowie

• Dzieciństwo spędza na Brochowie, uczęszcza do podstawówki.

• Od 8 roku życia należy do amatorskiego cygańskiego zespołu muzycznego

• Kończy 8-klasową podstawówkę

• W 1977 roku zostaje zatrudniona w muzycznym zespole zawodowym, z którym koncertuje po całej Polsce. Przebywa cały czas pod opieką starszego brata.

• W latach 80 XX wieku należy do słynnego zespołu Terno – Cygański Teatr Muzyczny założony przez Edwarda Dębickiego (http://encyklopedia.wimbp.gorzow.pl/t/terno/terno.html)

• W zespole poznaje przyszłego męża, Tadeusza Paczkowskiego, z którym ucieka zgodnie z tradycją Polskiej Romy

• Narodziny pierwszego syna, mieszkanie u teściów, dalsze koncertowanie

• Po roku ślub cywilny a potem kościelny we Włocławku

• Przeprowadzka do Wrocławia, do matki,

• W 1984 dołączenie do nowego zespołu Romandia przy Agencji Artystycznej Impart

• Przyłączenie Romadii do Estrady Poznańskiej i przemianowanie na reaktywowany Cygański Zespół Pieśni i Tańca ROMA

• narodziny drugiego syna i córki

• liczne koncerty w Europie z ROMĄ

• Tournee w USA (Nowy Jork) i Kanadzie (Montreal) z ROMĄ

• W 1988 roku z zespołem ROMA występuje w filmie Jerzego Skolimowskiego „Wiosenne Wody” (scena tańca z cyganami) we Włoszech

• Uczestnictwo i występ na Festiwalu Filmowym w Cannes w 1989 gdzie „Wiosenne Wody” otrzymały nominacje do Złotej Palmy

• Udział w licznych koncertach i programach rozrywkowych realizowanych przez TVP

• Koncerty w Europie i kolejny wyjazd na Tournee do Nowego Jorku

• W 1991 r. udział w filmie (gra i śpiew) „Diabły, diabły” Doroty Kędzierzawskiej

• Pojawienie się wnuków, rozpad zespołu

• W 2004 roku założenie stowarzyszenia Romani Bacht we Wrocławiu, budowa Centrum Romskiego i Studia Nagrań

• Prowadzenie dziecięcego zespołu muzycznego „Terni Romani Bacht” w ramach Fundacji Integracji Społecznej PROM przez 5 lat

• W 2012 roku rola w filmie „Bez Wstydu” Filipa Marczewskiego

• Prowadzenie zespołu muzycznego przy szkole podstawowej na Brochowie

• Funkcja skarbnika w Stowarzyszeniu Romani Bacht, prowadzenie zajęć artystycznych dla dzieci w świetlicy.

• W 2013 roku udział w tworzeniu muzyki do filmu „Papusza” Joanny i Krzysztofa Krauze

• Do dziś mieszka z mężem na Brochowie we Wrocławiu, ma 9 wnuków, najstarsza Chanel ma 12 lat.

Bożena Paczkowska, z domu Siwak, urodziła się w 1962 roku we Wrocławiu. Jej rodzina pochodzi z okolic Jasła i należy do Bergitka Roma. Od zawsze kochała muzykę, była w kilku słynnych cygańskich zespołach pieśni i tańca m.in. Terno i ROMA. W latach 80 XX wieku w zespole poznała męża Tadeusza Paczkowskiego z Włocławka należącego do Polskiej Romy. Wystąpiła w kilku filmach, kilku programach telewizyjnych, była na wielu koncertach w całej Europie i Ameryce Północnej. Większość życia była w trasie koncertowej. Ma trójkę dzieci i doczekała się dziewięciorga wnucząt. Od 11 lat działa w Stowarzyszeniu Romani Bacht na wrocławskim Brochowie. Prowadzi dziecięcy zespół muzyczny, pomaga prowadzić świetlicę dla dzieci, nagrywa tradycyjne pieśni cygańskie w studiu nagrań przy Stowarzyszeniu wraz z mężem by ocalić je od zapomnienia. Bardzo ważne jest dla niej stanie na straży tradycji romskiej i przekazywanie jej młodszym pokoleniom. Ma wiele przemyśleń dotyczących relacji między Romami i Polakami oraz sytuacji Romów w Polsce. W postępie technologicznym widzi duże zagrożenie dla swojej kultury, jednocześnie rozumie że z biegiem czasu tradycja się zmienia i sztywne zasady ulegają rozluźnieniu by Romowie mogli odnaleźć się w rzeczywistości, która ich otacza. Widzi wiele luk w programach mających na celu aktywizować zawodowo Romów. Udziela wielu wywiadów dziennikarzom lub naukowcom, choć jak zaznacza, nie może mówić o wszyskim, gdyż zabrania jej tego tradycja. Mimo sukcesu zawodowego nadal musi martwić się o przyszłość. Ciągle też spotyka się z dyskryminacją i prześladowaniami na tle rasowym.

Na Brochowie Bożena i jej rodzina stoi na czele społeczności Romskiej.

Bożena Paczkowska, family name Siwak was born in 1962 in Wrocław. Her family comes from the region of Jasło and belongs to Bergitka Roma. She has always loved music and was a member of some famous gypsy song and dance groups, among which were Terno and ROMA. In the 80’s of the 20th century in a group she met her husband Tadeusz Paczkowski from Włocławek, belonging to Polish Roma. She appeared in a few films and in a few tv programs. She took part in many concerts all over Europe and North America. She spent most of her life touring. She has three children and nine grandchildren. For 11 years she has been active in Romani Bacht Association in Brochów, Wrocław. She has been running children’s musical group, assists in running the common room for children and together with her husband records traditional gypsy songs in a recording studio at the Association to save them from oblivion. It is very important for her to guard Romany tradition and hand it over to younger generations. She has many reflections concerning the relation between the Romany people and the Poles as well as the situation of the Romany people in Poland. She perceives technological progress as the major threat to her culture. Yet, she understands that with time tradition changes and rigid principles get loosened so that the Romany could find themselves in the surrounding reality. She finds many gaps in the programs which are to activate the Romany people. She gives many interviews to journalists or scientists, though as she puts it, she is not allowed to talk about everything, as the tradition forbids her. Despite her professional success, she still has to worry about the future. She still faces discrimination and racial prejudice.

Bożena and her family lead the Romany community in Brochów.