Aleksander Sola

Radiostacja musiała być umieszczona na linii między nadajnikiem telewizji polskiej, a miastem, gdzie się chciało słyszeć. Chłopcy rozpinali wieczorem antenę, wkładali kasetę. Pięciominutowa audycja, dłużej nie mogło być ze względu na niebezpieczeństwo odkrycia. Gdy zaczęli nadawać, najpierw robiliśmy to w czasie Dziennika Wieczornego, po prostu wyłączał się obraz w telewizorze, grała melodyjka „Prząśniczki” i słowa: „Tu Radio Solidarność”, dalej treść nagrania i koniec, chłopcy zwijali aparaturę i szybko się oddalali z tego miejsca.

16 grudnia popołudniu, wracając z pracy, poszedłem do piwnicy, porozbierać trochę silników. Wieczór zapadał wcześnie, była może piąta popołudniu, ale było ciemno. Wchodzi do mnie do powinny czterech facetów z długą bronią. Mówią: „pan pójdzie z nami”. Ja podniosłem ręce w oliwie umazane: „Tak to nie pójdę. Muszę się jakoś przebrać. Weszło ze mną dwóch do domu, przebrałem się. Suka stała pod oknem. Wrzucili mnie do suki. Zawieziono mnie Do Urzędu Gminnego, tam urzędował ten komisarz wojskowy, tam był posterunek milicji. Od sąsiadów się dowiedziałem, że jeszcze czterech innych uzbrojonych stało pod blokiem. Po jednego spokojnego człowieka, nikomu nie szkodzącego, taką eskortę wysłano.

Mój ojciec dostał nakaz przewiezienia kartofli podwodą, konikiem, z Chodla do getta. Dróg dobrych nie było, piaszczyste, więc wiele tego na wóz nie wziął. Dojechał do Poniatowej, otworzono mu bramę. Jedzie przez teren getta – zza jednego z bloków wychodzi Żyd. To był kolega mojego ojca z podstawówki. I mówi: „Józek, mogę sobie wziąć parę kartofli?”. Ojciec mówi „Bierz!”. Ojciec jedzie, a Żyd idzie obok niego. W płaszczu miał wydartą dziurę i tam za podszewkę wrzucał kartofle. Zza drugiego bloku wyszedł ukraiński strażnik. Zatrzymał ich i do Żyda: „Wyjmuj kartofle, licz.” Policzył, było 21 tych kartofli. „Kładź się!”. Stanął mu na barkach i mówi: „Tylko licz dobrze, bo jak się pomylisz, to będzie od nowa”. I sypnął mu takim dębowym kijem 21 razy po tyłku, po plecach. Ojciec myśli sobie: „Teraz będzie moja kolej”. Ale nie, kazał mu jechać dalej. Także nie wszystkim się dobrze powodziło w tym getcie.

Ze szkoły dzieci przynosiły różne wiadomości, ja tego słuchałem. W 1938 roku po aneksji Czechosłowacji przez Hitlera, moje rodzeństwo przyniosło ze szkoły taki wierszyk: „Hitler Háchę wziął pod pachę / Zaprowadził na kiełbachę / A Hácha z tej uciechy / Oddał mu w opiekę Czechy”. Nie wiem, czy Hacha był prezydentem, czy premierem, ale to on podpisał kapitulację Czech.